Volgens de Europese Commissie is ons land een van de landen die het meeste uitgeven in de sector van de verpleeghuizen. Dit is een Europese constatering die wordt genuanceerd door culturele realiteiten.
Cijfers op Europees niveau
Bij de kosten die op de Belgische begroting voor gezondheidszorg drukken, wijst de Europese Commissie opnieuw op de bejaardenzorg, en meer in het bijzonder op de instellingen voor langdurige zorg. België is op dit gebied de op drie na grootste geldschieter in de Europese Unie en dit zal naar verwachting niet verbeteren: tegen 2030 zullen de uitgaven op dit gebied naar verwachting met nog eens 14% stijgen.
Uit de gegevens van het federaal expertisecentrum voor de gezondheidszorg KCE waarop de Commissie zich baseert, blijkt een aanzienlijk verschil tussen ons land en zijn buurlanden: 8,5% van de 65-plussers in België woont in een verzorgingstehuis, tegen 5,1% die thuis verpleging ontvangt. In Europa woont slechts 4,3% in een verpleeghuis, terwijl 8,7% van de 65-plussers thuis wordt verzorgd.
« Het is interessant om de aanzienlijke geografische variabiliteit in het gebruik van residentiële en thuisverpleegkundige zorg in België op te merken, » merkt het KCE-verslag 2019 verder op. « In vergelijking met Vlaanderen en Wallonië heeft het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een hoger percentage bejaarden in residentiële zorg (10,3% in Brussel tegenover 9,0% in Wallonië en 8,0% in Vlaanderen) en het laagste percentage thuisverpleegkundige zorg (3,3%), samen met de provincies Luik en Luxemburg.«
De Commissie merkt ook op dat bijna één op de vier bewoners voortijdig in een verpleeghuis terechtkomt en beveelt aan de thuiszorg te verbeteren voor mensen die nog niet erg afhankelijk zijn. In het Europese verslag wordt erop gewezen dat dit moet gebeuren met het oog op de houdbaarheid van de overheidsfinanciën. Met andere woorden, België wordt verzocht na te denken over de kosteneffectiviteit van het huidige systeem, dat grotendeels afhankelijk is van instellingen, in relatie tot de ontwikkeling van thuiszorg en diensten voor bejaarden.
Verander het verpleeghuis niet in een ziekenhuis
In Brussel bevestigt het kabinet van de regionale minister van Volksgezondheid Alain Maron (Ecolo) het grote aantal mensen met een geringe afhankelijkheid in verpleeghuizen, maar nuanceert het: « Volgens het Observatorium voor gezondheid en sociale zaken is het niet altijd een kwestie van leeftijdsgebonden behoeften, maar soms een kwestie van eenzaamheid, of zelfs van problemen met de toegang tot huisvesting. Het probleem is dus complex. Om dit te verhelpen, hebben wij het concept « autonomiegarantie » gelanceerd, dat een reeks steunmaatregelen omvat voor de thuiszorgsector, in hoofdzaak de gezinshelpers, de belangrijkste regionale hefboom voor actie op een gebied dat in hoofdzaak afhankelijk is van de federale overheid.
De institutionalisering van de bejaardenzorg is een realiteit die in Wallonië niet langer wordt genegeerd. De covidencrisis heeft voortdurend de tekortkomingen van de sector aan het licht gebracht en de noodzaak om thuiszorg te ontwikkelen om senioren die dat wensen in staat te stellen zo lang mogelijk thuis te blijven wonen.
« Er is meer dan 20 miljoen euro vrijgemaakt om de capaciteit van de thuisverzorgers te verhogen« , verklaart Stéphanie Wilmet, woordvoerster van de Waalse minister van Volksgezondheid Christie Morreale (PS). « Aan de andere kant zien we deze vroegtijdige instroom niet echt in zorginstellingen, omdat mensen er in Wallonië gemiddeld op 82-jarige leeftijd instromen. De bewoners zijn steeds afhankelijker bij hun aankomst en dat is een uitdaging: we moeten oppassen dat we onze residenties niet in ziekenhuizen veranderen. De diversiteit van de leeftijden en profielen van de bewoners is dus een belangrijk element, ook al is het niet het enige.
« Geen cultuur van ouder worden »
Stéphane Adam, hoofd van de eenheid psychologie van de veroudering aan de ULiège, deelt deze mening: « Het is een beetje simplistisch om de kosten van de zorg voor bejaarden alleen te zien in termen van de zorginstellingen. Er is een hele reeks hefbomen waarop we moeten kunnen inspelen om het welzijn van de mensen te vrijwaren en tegelijk de gezondheidszorg in stand te houden.«
Zoals de overmedicatie van bejaarden, die door een aantal wetenschappelijke studies is vastgesteld. « Dit heeft een directe kostprijs voor de sociale zekerheid, maar ook een verborgen kostprijs, » zegt Stéphane Adam. « Zo worden bijvoorbeeld meer dan redelijk is anti-angstmedicijnen toegediend aan ouderen, van wie slechts 11% daadwerkelijk aan depressie lijdt. Deze geneesmiddelen hebben echter aanzienlijke bijwerkingen, met name op het evenwicht. Dit leidt tot valpartijen, hoge hospitalisatiekosten en een verlies van autonomie, wat uiteindelijk resulteert in residentiële zorg. Uit een in de Verenigde Staten uitgevoerde studie is gebleken dat deze valpartijen verantwoordelijk zijn voor 70% van de kosten van langdurige zorg voor senioren.«
Voor de hoogleraar ouderdomspsychologie heeft « de covidencrisis enigszins het besef doen groeien dat de zorg voor ouderen op alle niveaus moet worden herzien« : « Maar er is een ernstig tekort aan specialisten, al zijn het maar geriaters. Er is geen cultuur van ouder worden in België.
Bron : lesoir.be
