Belgische verpleeghuizen worden ondervraagd over hun aanpak van de pandemie.
Wat in België een « rusthuis » wordt genoemd, wordt in Frankrijk een MRPA (Maison de Repos pour Personnes Agées) of MRS (Maison de Repos et de Soins) genoemd. Deze acroniemen duiden structuren aan die bestemd zijn voor mensen met een hoge graad van afhankelijkheid en die meer uitgebreide zorg nodig hebben.
België telt momenteel ongeveer 1.500 bejaardentehuizen (MRPA’s en MRS’s samen), met een totaal van bijna 150.000 bedden.1 De gemiddelde grootte van de residenties bedraagt 99 bedden op nationaal niveau (105 in Vlaanderen, 88 in Wallonië en 109 in Brussel).1
Vlaanderen telt het grootste aantal instellingen (784), Wallonië 574 en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 138.1 In Vlaanderen gaat het meestal om verenigingen zonder winstoogmerk (VZW), terwijl het in Franstalig België om particuliere commerciële instellingen gaat.
Hoe omgaan met de vergrijzing van de Belgische bevolking?
De vergrijzing van de Belgische bevolking is de belangrijkste uitdaging voor de seniorenvoorzieningen in de komende decennia. De gewestelijke federaties (Femarbel in Wallonië en Brussel, Vlozo in Vlaanderen) voorspellen dat 25% van de Belgen ouder dan 65 jaar zal zijn tegen 2040, en 35% van hen ouder dan 80.2 Een miljoen mensen (dubbel zoveel als vandaag) zullen dus getroffen worden in een land van 11 miljoen inwoners.
Volgens een diepgaand onderzoek van ING is de bezettingsgraad van MRPA’s en MRS’s in België gestegen van 96,3% in 2015 tot 95% in 2018.2
Meer bepaald ligt de gemiddelde bezettingsgraad in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (87%) lager dan in Vlaanderen (95,4%) of Wallonië (94,9%), een verschil dat wordt verklaard door het verhoudingsgewijs grotere aanbod van bedden in Brussel dan in de rest van het land.3 De bezettingsgraad is het hoogst in de provincie Oost-Vlaanderen, waar in 2018 een bezettingsgraad van 98,5% werdbereikt.3
De grootste uitdaging voor deze instellingen zal er dan ook in bestaan iedereen kwaliteitszorg en -accomodatie te bieden.Ook zal onvermijdelijk de vraag aan de orde komen hoe de pensioenen moeten worden gefinancierd in het licht van de verwachte toevloed van mensen die de pensioengerechtigde leeftijd bereiken. Momenteel worden de rusthuizen in België gedeeltelijk gefinancierd door de gewestregeringen en het RIZIV (Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering).
Impact van COVID-19: het aangetaste imago van de Belgische rusthuizen
Het imago van de bejaardentehuizen gaat er in België geleidelijk op achteruit, met het idee dat zij niet meer beantwoorden aan de huidige wensen van de bejaarden, vooral hun wens om sociale banden te onderhouden. Dit probleem komt bijzonder duidelijk naar voren in de COVID-19-crisis: het isolement dat door de opsluiting werd opgelegd, werd door de senioren vaak slecht ervaren.
In een verslag dat in november 2020 door Amnesty International werd gepubliceerd, werd het beheer van de COVID-19-crisis door de Belgische MRPA’s en MRS’s aan de kaak gesteld, waar het merendeel van de pandemiegerelateerde sterfgevallen plaatsvond (61,3% in oktober 2020).4 Er werd gewezen op bepaalde tekortkomingen, zoals het gebrek aan actie van de Belgische overheid om de mensenrechten van de bewoners van deze inrichtingen te beschermen, het gebrek aan persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM’s) en een tekort aan verzorgend personeel. Deze tekortkomingen werden bevestigd door Artsen zonder Grenzen. Volgens hen zou slechts 57% van de ernstige gevallen van COVID-19 in België tussen maart en oktober 2020 naar het ziekenhuis kunnen wordenovergebracht.4
Als gevolg van de COVID-19 crisis is de bezettingsgraad van seniorenvoorzieningen sterk gedaald, gemiddeld met 10 tot 12%.4 In combinatie met de algemene vergrijzing van de Belgische bevolking zullen deze cijfers naar verwachting opnieuw stijgen en zullen de investeringen in de silver economy waarschijnlijk toenemen, of het nu gaat om MRPA’s en MRS’s of om nieuwe alternatieve vormen van zorg voor ouderen.
Alternatieven voor verpleeghuizen: een groeiende sector
Dienstwoningen, gedeeld wonen, intergenerationele co-housing… Alternatieven voor verzorgingstehuizen worden steeds belangrijker in België. De prijs-kwaliteitverhouding speelt een rol in deze tendens: MRPA’s en MRS’s worden inderdaad als dure oplossingen beschouwd. Ter indicatie: een kamer in een verzorgingstehuis in het Brusselse gewest kost gemiddeld tussen 1.300 en 1.700 euro per maand. Veel particuliere handelszaken rekenen meer dan 2.000 euro.5
De Brusselse vereniging Infor’Home, die tot doel heeft senioren te adviseren bij hun woonkeuze, heeft sinds 2020 en het ontstaan van de huidige gezondheidscrisis een exponentiële stijging vastgesteld van het aantal ontvangen telefoontjes om dossiers te openen.
De Belgische rusthuizen staan dus voor heel wat uitdagingen als ze de eerste keuze voor gepensioneerden willen blijven.
Bron : ccifrancebelgique.be
